يک روحاني وارسته و پرهيزگار که چون از نجف به تبريز برگشت اشراف و اعيان شهر براي او هداياي بسيار فرستادند و او که انساني وارسته بود تمام هديه‌ها را پس فرستاد حتي هديه صولت السلطنه را رد كرد. او در کنار ستارخان سردار ملي به مبارزه پرداخت و در دور اول و دوم به نمايندگي مردم تبريز به مجلس شورا رفت .
حاصل زندگي پر بار پروفسور هشترودي را نمي‌توان به سادگي با معيارهاي کمي قياس کرد، وي طي سالهاي استادي خود شاگردان برجسته‌اي تربيت نمود که هر کدام راه او را پيش گرفتند و مايه سر بلندي ملت ايران شدند. حاصل شصت و نه سال زندگي پر ثمر علاوه بر کارهاي فرهنگي، علمي و مديريت هاي فرهنگي، مقاله‌ها و کتابهاي بسياري است، که مشهورترين آنها به قرار زير است:
• نظريه اعداد
• دانش و هنر
• تمرينهاي رياضيات مقدماتي
• سايه‌ها
• سير انديشه بشر
• LES CONNEXIONS NORMAL AFFINES ET WEYLIENNES
• SUR LES ESPACES DE RIMANN DE WEYL ET DE SCHOUTEN
سالشمار زندگي پرفسور دکتر محسن هشترودي:
1286- تولد در شهر تبريز مصادف با بيست و دوم آذرماه.
- عزيمت و مهاجرت دائمي به تهران بهمراه خانواده، چهل روز پس از تولد.
1292- شروع به تحصيل در مدرسه سيروس و ادامه تحصيل در مدرسه اقدسيه.
1299- شروع به آموزش زبان فرانسه در سن 13 سالگي.
1300- ادامه تحصيل در مدرسه دارالفنون از کلاس هشتم به بعد.
1304- اتمام دوره دبيرستان در دارالفنون.
1307- اعزام به اروپا براي تحصيل در رشته پزشکي از طرف وزارت فوائد عامه.
1308- انصراف از تحصيل در رشته پزشکي و بازگشت به ايران.
- ورود به دارالمعلمين مرکزي. ( دارالمعلمين مرکزي بعدها دانشسراي عالي و سپس دانشگاه تربيت معلم ناميده شد ).
1311- فارغ التحصيلي از دانشسراي عالي با درجه ممتاز و به عنوان شاگرد اول.
- عزيمت به کشور فرانسه بهمراه دومين گروه فارغ التحصيلان.
1312- کسب امتياز اول در امتحانات آناليز عالي در پاريس.
- اخذ دومين ليسانس خود در رشته رياضي از دانشگاه سوربن در مدت زمان 2 سال.
1315- راهنمايي و تصويب رساله دکتراي توسط رياضي دان نامدار( الي کارتان ).
- اخذ مدرک دکتراي دولتي ( راتا ) بهمراه دکتر محمد علي مجتهدي.
1316- آغاز تدريس رياضيات، هندسه، حساب و آناليز در دانشکده ادبيات، علوم و دانشسراي عالي.
1320- اخذ رتبه استادي تمام در دانشسراي عالي.
1321- اخذ کرسي مکانيک تحليلي گروه آموزشي رياضي دانشگاه تهران.
- پذيرش رياست اداره تعليمات متوسطه اداره فرهنگ تهران.
- دريافت امتيازهفته نامه (( نامه کانون ايران )) از شوراي عالي فرهنگ.
1322- حضور فعال در اعتراض و اعتصاب استادان و دانشجويان دانشگاه تهران براي استقلال دانشگاه از وزارت معارفه.
1323- ازدواج با خانم "رباب مديري" ( تولد دو فرزند دختر و يک پسر).
- انتشار رساله تحت عنوان مسئله مليت.
1325- راه اندازي و هدايت مجمع فلسفي با عضويت اشخاصي چون امير حسين آريان پور، ابوالحسن فروغي، حسينعلي راشد و ...
1326- پذيرش استادي راهنماي رساله دکترا ( الکساندر سمباد آبيان ) با عنوان هندسه ترسيم فضاي چهار بعدي.
- انتشار رساله علمي در باب التصاقهاي ناهنجار به زبان فرانسه.
1329- حضور در کنگره بين المللي رياضي دانان هاروارد به عنوان نماينده دانشگاه تهران.
- عضويت در موسسه مطالعات پيشرفته دانشگاه پرينستون آمريکا به درخواست رياست دانشگاه پرفسور اوپن هايمر.
- تدريس در ترم پاييزه دانشگاه هاروارد.
- انجام مصاحبت و گفتگوهاي پي در پي با انشتين در اين ايام.
1330- بازگشت به ايران و قبولي مسئوليت رياست دانشگاه تبريز بمدت يکسال.
1332- حضور در کنگره بين المللي رياضي دانان آمستردام بعنوان نماينده دانشگاه تهران.
- چاپ مجموعه اشعار خود تحت عنوان (( سايه ها )).
1335- ايراد سخنراني در کنگره طوسي در دانشگاه تهران.
- ميزباني چند روزه از رياضي دان برجسته مقيم آمريکا( زاريسکي ) در منزل خود.
1336- حضور در کنگره بين المللي رياضي دانان زبان لاتين در شهر نيس فرانسه.
- انتخاب به رياست دانشکده علوم براي يک دوره 3 ساله از طرف شوراي استادان دانشکده.
- عدم پذيرش پيشنهاد رييس موسسه تحقيقاتي ( کالج دو فرانس ) مبني بر همکاري.
- سخنراني در باب ( تجسم و تصوير ) به دعوت بديع الزمان فروزانفر نايب رييس انجمن ايراني فلسفه و علوم انساني دانشکده معقول و منقول.
- ايراد سخنراني در کنگره آزادي و فرهنگ تحت عنوان (( تاثير علوم در ادبيات و هنر )).
- چاپ متن سخنراني استاد در کتاب سفينه غزل و تجديد چاپ هاي متعدد.
- تلاش بسيار و مستمر براي تصويب تبصره الحاقي به قانون استخدام مهندسان و فارغ التحصيلان رشته هاي علوم.
- ارائه طرح و پيشنهاد تاسيس کانون فارغ التحصيلان دانشکده علوم.
- هدايت سازمان صنفي دانشجويان و عهده داري مسئوليت آن به مدت 3 سال.
1337- حضور در کنگره بين المللي رياضي دانان در شهر ادينبورگ انگلستان و گفتگو با بزرگاني مثل برتراند راسل.
1338- عضويت در انجمن اتحاديه بين المللي فضا به پيشنهاد رئيس انجمن.
- راه اندازي دوره فوق ليسانس رياضي در ايران.
1340- قبول عهده داري رياست هيات تحريريه نشريه فرهنگي، علمي و هنري کتاب هفته با همکاري منوچهر آتشي و احمد شاملو.
- چاپ مجموعه مقالات در زمينه هاي ادبي و مباحث کلي علمي تحت عنوان (( دانش و هنر )).
1343- حضور در کنگره بين المللي ژئومتري در صوفيه.
1347- ارائه پيشنهاد تشکيل انجمن رياضي و انجمن معلمان رياضي به مفهوم عام به مدير مجله يکان.
1348- بازنشستگي پس از 31 سال استادي تمام وقت از دانشکده علوم بنا به پيشنهاد و تقاضاي خودش.
- قبولي پيشنهاد رياست کانون فضايي ايران.
- انتصاب بعنوان رياست هيات امناء و شوراي نويسندگان مجله فضا.
1349- حضور در اولين کنفرانس رياضي کشور.
- اخذ لوح استاد ممتازي دانشگاه تهران.
- عضويت در هيات امناء مدرسه عالي علوم اداري و بازرگاني قزوين وابسته به وزارت علوم و آموزش عالي بمدت 3 سال.
1350- حضور در دومين کنفرانس رياضي کشور.
1351- حضور در سومين کنفرانس رياضي کشور.
- ايراد سخنراني در کنگره تحقيقات ايراني در دانشگاه تهران.
1352- در گذشت نابهنگام دختر بزرگش در فرانسه.
- اعزام همسرش به آلمان براي درمان و دوري از وي.
1355- افزايش تالمات روحي و جسمي ناشي از بيماري همسر و فوت فرزند.
- بر اثر ايست قلبي در 13 شهريور ماه جان به جان آفرين تسليم و در 17 شهريور از مسجد دانشگاه تهران تا بهشت زهرا تشييع و اينچنين جاودانه شد.
روحش شاد و قرين رحمت باد.
از بيانات دکتر هشترودي:
دانش در جست و جوي چيزي است كه هست ولي هنر در پي آفرينش چيزي است كه نيست. اگر هنرمند امروز سرسام زده به نظر مي آيد، به دليل آن است كه گناه ناخواسته دانش را معصوم ديگري كه همان هنرمند است، بايد با اشك چشم تائيد كند.
دكارت مي گويد: مي انديشم پس هستم.
من مي گويم: هستم پس مي انديشم.
تهيه و تنظيم : محمد شکراله زاده
http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100956776814
